Hieronder vind je een aantal veelgestelde vragen. Zou je ook antwoord willen op een vraag? Mail me die vraag dan gerust: contact@josdouma.nl.
1. Kun je wel over een bijbelgedeelte mediteren zonder er eerst op te studeren?
2. Heeft meditatie ook nut voor het verenigingswerk?
3.U pleit voor een aparte ruimte om te mediteren. Is dat per se nodig?
4.Kun je over elke tekst mediteren?
5. Hoe lang of hoe kort moet een te mediteren tekst zijn?
6. Welke bijbelvertaling moet ik bij de meditatie gebruiken?
7. Hoe vaak moet je mediteren?
8. Kun je ook zonder tekst mediteren?
9. Kun je ook samen mediteren?
10. Kun je wel mediteren als je depressief bent?
11. Mag je verwachten dat je tijdens de meditatie rechtstreeks de stem van God hoort?
12. Kunt u aangeven wat het verschil is tussen christelijke meditatie en oosterse meditatievormen?
13. Is mediteren eigenlijk niet hetzelfde als gewoon gelovig bijbellezen?
14. Kán iedereen wel mediteren? Moet je daar niet bepaalde gaven voor hebben?
15. Is het herhalen van een bijbeltekst niet hetzelfde als een mantra?
1. Kun je wel over een bijbelgedeelte mediteren zonder er eerst op te studeren? (terug)
Ik denk dat je over heel veel bijbelgedeelten of tekstverzen kunt mediteren zonder er eerst op te studeren. Veel christenen hebben het afgeleerd om zelfstandig met de bijbel om te gaan. Dat is jammer. Zo breng je jezelf teveel in een afhankelijkheidspositie van anderen (dominees en theologen bijvoorbeeld) die iets over een bijbelgedeelte hebben geschreven. Als je hun boeken en schetsen leest ben je vooral bezig met hun ontdekkingen in de bijbel en loop je de kans mis om eigen ontdekkingen te doen. Veel bijbelwoorden spreken direct aan. Inderdaad, niet alle. Er zijn ook echt moeilijke bijbelgedeelten die je niet zonder de hulp van een ander kunt begrijpen. Maar nogmaals: er is heel veel in de bijbel (Psalmen bijvoorbeeld en woorden van Jezus of concrete vermaningen in de nieuwtestamentische brieven) waarover je kunt mediteren zonder er eerst iets over gelezen te hebben. Vertrouw niet alleen op commentaren, maar ook op de Geest die je in de waarheid leidt.
2. Heeft meditatie ook nut voor het verenigingswerk? (terug)
Ik denk dat er op bijbelstudieverenigingen al heel veel gebeurt wat je tegen de achtergrond van dit boek kunt benoemen als meditatie. Het samen nadenken over de vraag 'Wat heeft dit bijbelgedeelte ons persoonlijk te zeggen' komt toch ook vaak aan de orde. Misschien dat je in de persoonlijke voorbereiding op een bijbelstudie-avond de in dit boek aangereikte meditatieve omgang met het te bespreken bijbelwoord zou kunnen toepassen. Ongetwijfeld helpt dat om op de avond zelf ook persoonlijker te worden. Ook zou het te overwegen zijn om een verenigingsavond te beginnen met een meditatief moment van zo'n tien minuten waarin iedereen eerst persoonlijk meditatief bezig is met het bijbelgedeelte, om dan vervolgens samen de bespreking te hebben.
3.U pleit voor een aparte ruimte om te mediteren. Is dat per se nodig? (terug)
Nee, dat is niet per se nodig. Maar misschien mag ik een tegenvraag stellen: Waarom zou je geen aparte plek creëren voor meditatie? Onze kerkgebouwen zijn tenslotte ook aparte ruimten om naar toe te gaan en God gezamenlijk te ontmoeten. Aan die aparte plek zijn we gewend, en we zijn blij als het een gebouw is dat ook echt de uitstraling van een kerk heeft: een ruimte waarin je als het ware vanzelf eerbiedig wordt.
4.Kun je over elke tekst mediteren? (terug)
Deze vraag hangt samen met vraag 1. Ik denk dat je niet over elke tekst kunt mediteren. Sommige teksten zijn te moeilijk. Andere teksten (zoals geslachtsregisters of andere opsommingen) lenen zich helemaal niet voor meditatie. Dat is niet erg. Er blijft in de bijbel genoeg over waarover je wel kunt mediteren. Begin daar eerst maar eens mee.
5. Hoe lang of hoe kort moet een te mediteren tekst zijn? (terug)
Meditatie zoekt niet allereerst de breedte, maar de diepte. Daarbij past eerder een korte tekst. Eén bijbelvers is al genoeg, of enkele. Soms heb je genoeg aan een enkel woord ('barmhartigheid' bijvoorbeeld). Wel lijkt het me belangrijk om altijd een wat groter gedeelte te lezen: zo'n tien tot vijftien verzen. Maar concentreer je in je meditatie dan op één vers of één zin waardoor je bijzonder bent getroffen.
6. Welke bijbelvertaling moet ik bij de meditatie gebruiken? (terug)
Zelf vind ik het plezierig om de bijbelvertaling te gebruiken die ook in de kerk gelezen wordt. Maar de bekendheid van die vertaling kan je ook wel eens hinderen om een tekst als nieuw te horen. Daarom is het ook uitstekend om een andere vertaling te gebruiken: de Nieuwe Bijbelvertaling bijvoorbeeld of de Willibrordvertaling of de Groot Nieuws Bijbel.
7. Hoe vaak moet je mediteren? (terug)
Wil de meditatie werkelijk een vaste plek in je leven krijgen, dan is de regelmaat wel belangrijk. Dagelijks is het mooist. Maar ik kan me ook voorstellen dat je drie keer in de week (bijvoorbeeld op maandag, woensdag en vrijdag) tijd reserveert voor persoonlijke meditatie.
8. Kun je ook zonder tekst mediteren? (terug)
Alles wat te maken heeft met aandachtig en geconcentreerd luisteren of kijken zou je mediteren kunnen noemen. Ook dus bijvoorbeeld het kijken naar een schilderij, het luisteren naar muziek of het genieten van een zonsondergang. De meditatievorm die ik in dit boek vooral aanreik, heeft juist de gebondenheid aan een bijbeltekst als kenmerk. Daardoor wordt om zo te zeggen het best gewaarborgd dat je luistert naar het Woord van God zelf.
9. Kun je ook samen mediteren? (terug)
Meditatie is allereerst iets persoonlijks. Tegelijk is het ook heel goed mogelijk en heel mooi om met z'n tweeën (of meer) te mediteren door tegelijk in dezelfde ruimte te zijn en in stilte biddend te luisteren naar een zelfde bijbelgedeelte en dat vervolgens met elkaar te delen. Ook het samen intensief biddend luisteren naar en spreken over een bijbelwoord is een vorm van gezamenlijke meditatie.
10. Kun je wel mediteren als je depressief bent? (terug)
Dat vind ik niet zo'n gemakkelijke vraag. Ik kan me voorstellen dat je in een depressieve periode sterk de ervaring kunt hebben dat God er niet is. En dat je het gevoel hebt dat de bijbel een gesloten boek is: het zegt je niks. Het hangt dus wel een beetje af van de aard van de depressiviteit of bijbelmeditatie mogelijk is. Tegelijk worden juist ook in de bijbel gevoelens van verlatenheid en onmacht, van onlust en onrust onder woorden gebracht, bijvoorbeeld in de Psalmen. Het lijkt me heel goed mogelijk dat je juist als je depressief bent houvast vindt in een bepaald bijbelwoord dat je telkens weer laat terugkeren in je gedachten en waar je steeds opnieuw stil bij staat en rust bij vindt. Ook dat zou ik dan meditatie noemen.
11. Mag je verwachten dat je tijdens de meditatie rechtstreeks de stem van God hoort? (terug)
Dat vind ik ook een moeilijke vraag. Veel mensen zouden graag eens een keer een briefje uit de hemel krijgen als ze worstelen met een moeilijk probleem of een belangrijke beslissing. Zo'n briefje komt meestal niet. Toch geloof ik dat je, door sterk vanuit de vraag die je bezighoudt of de beslissing die je moet nemen te luisteren naar Gods Woord, concreter Gods wil voor jouw leven kunt ontdekken. De wijsheid waarover de bijbel zo vaak spreekt is tenslotte niet altijd algemene wijsheid, maar vaak ook concrete wijsheid in een bepaalde situatie.
12. Kunt u aangeven wat het verschil is tussen christelijke meditatie en oosterse meditatievormen? (terug)
Van die laatste weet ik niet zoveel. Heel kort en algemeen zou ik er wel dit over kunnen zeggen. In oosterse meditatievormen gaat het meestal niet om de ontmoeting met een Ander buiten jou, maar om een ontmoeting met de god in jou of met je diepste zelf (als er al zoiets als een god of een zelf is). Essentieel voor christelijke, bijbelse meditatie is dat het gaat om de ontmoeting met Iemand die allereerst buiten jou is: God die woont in de hemel. Hij is de heilige Schepper, wij zijn zondige schepselen. Die grens mag nooit en te nimmer worden uitgewist. Verder is er in oosterse meditatievormen sprake van het leeg worden van de geest terwijl het in christelijke meditatie juist gaat om vervuld worden met de Geest van Christus. Oosterse meditatievormen leggen accent op het losraken van de wereld en op te gaan in het kosmische Al. In christelijke meditatie speelt onthechting ook een rol, alleen gaat het daar om een onthechting van het zondige en een zich hechten aan Christus. Bovendien zet christelijk meditatie de gelovige juist altijd weer met beide benen in Gods wereld om daar te leven in de navolging van Christus. Tussen oosterse meditatie en christelijke meditatie is dus een wereld van verschil.
13. Is mediteren eigenlijk niet hetzelfde als gewoon gelovig bijbellezen? (terug)
Als het goed is, is het meditatieve altijd een onderdeel, een aspect van gelovig bijbellezen. Maar dat is zeker niet gewoon en vanzelfsprekend. Er bestaat altijd weer het gevaar dat je op een verstandelijke en afstandelijke manier met de bijbel omgaat als was het een interessant boek vol wetenswaardigheden. Daarom is het belangrijk om het meditatieve aspect ook expliciet te benoemen en het apart te oefenen. Maar uiteindelijk gaat het erom dat je als gelovige geen tegenstelling meer ervaart tussen studie en meditatie, tussen informatie en transformatie. Beide behoren bij de levende omgang met God die Zich in zijn Woord openbaart en ons door de Geest van zijn Zoon aanraakt en verandert.
14. Kán iedereen wel mediteren? Moet je daar niet bepaalde gaven voor hebben? (terug)
Als ik daar een wat scherp antwoord op geef, zeg ik: ik heb de indruk dat deze vraag gesteld wordt door iemand die wel kan mediteren maar het niet wil. Het onderwerp van de meditatie roept soms ook weerstanden op die dan via een dergelijke vraag op tafel komen. Als ik wat welwillender naar de vraag luister, dan zou ik antwoorden: hierin klinkt een bepaalde bescheidenheid in door die niet nodig is maar wel begrijpelijk. Vergelijk ook wat ik opmerk onder vraag 1. Mediteren heeft niet allereerst met intellectuele vermogens te maken, maar met een hart dat graag naar Jezus luistert.
15. Is het herhalen van een bijbeltekst niet hetzelfde als een mantra? (terug)
Nee. Een mantra heeft een heel ander karakter dan een bijbeltekst. Een mantra is een vaak betekenisloos woord (of alleen maar een klank) dat voortdurend herhaald wordt. Via een passieve concentratie op de mantra kan iemand alle gedachten overstijgen en in contact komen met het zuivere bewustzijn. Een bijbeltekst is (uiteraard) nooit betekenisloos (alleen maar klank) en het herhalen ervan heeft als doel dat het dieper doordringt in je hart en dat je je steeds meer bewust wordt van de werkelijkheid waarover het in het betreffende bijbelwoord gaat. Zelf vergelijk ik het herhalen van een korte bijbeltekst graag met het slaan van een spijker in een stuk hout: bij elke klap komt de spijker dieper in het hout en vaster te zitten. Zo zet de herhaalde bijbeltekst zich steeds vaster in je hart.